کلیسای شیطان

ماشادو د آسیس

عبدالله کوثری

داستان‌های ماشادو اغلب شامل تصویری چیره‌دستانه و طنزآمیز از ارزش‌های طبقه‌ی متوسط و ساختار اجتماعی برزیل در دوره‌ی امپراتوری دوم و نخستین سال‌های جمهوری در این کشور است. اگر ماشادو خود را به نوشتن داستان‌های عاشقانه‌ی اخلاقی و مطبوع و نیز حکایاتی در باب دسیسه‌‌چینی‌های محافل بالای جامعه محدود می‌کرد، میراث او برای نسل‌های آینده چیزی نمی‌بود جز تصویر مینیاتوری اندکی طعنه‌آمیز و البته دلنشین و سرگرم‌کننده‌ای از دوران خوش جامعه‌ی برزیل. اما از اواخر دهه‌ی ۱۸۷۰ داستان‌های او رفته‌رفته بدل شد به حمله‌ای هجوآمیز و ویرانگر به جامعه‌ی آن‌روز برزیل و البته کل بشریت. چنان‌که هلن کالدوِل می‌گوید، «در داستان‌های ماشادو چیزی نمی‌بینیم که نشان دهد او از عصری که در آن می‌زیست و نیز از وطن خود چندان رضایتی داشته است».